(3f) De Drie Machten moeten elkaar kunnen beoordelen

Inleiding

 Een Slovaakse man werd vlak voor het vertrek van een vliegtuig gehaald, hij verzette zich, o.a. door zijn hoofd tot bloedens toe tegen een muur te slaan waardoor politie geweld moest gebruiken om de persoon in bedwang te houden.  Nadien overleed de persoon.  Een video van het gebeuren werd publiek gemaakt 2,5 jaar na de feiten.  Vragen moeten worden beantwoord. 

 De video toont ook hoe een politieagente de Hitlergroet brengt.  Rechtvaardigt dat niet tenminste een onmiddellijk op non-actief plaatsen en zelfs een ontslag vermits Nazis geen plaats hebben in de politie?

See here for English.

Vragen die moeten beantwoord worden

 Waarom was de man Jozef Chovanec gewelddadig of werd hij dit pas toen hij van de vlucht werd verwijderd?  Hebben de agenten zich misdragen of moet beter beschreven worden wat men moet doen indien iemand zich agressief verzet?  Inderdaad, soms sterven mensen en dat moet worden onderzocht, zeker als er videobeelden waren hoewel blijkbaar waren diegenen op hogere posities hiervan niet op de hoogte zoals de huidige Minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem laat weten aan de parlementaire Onderzoekscommissie die, na het publiek worden van de video, de gebeurtenissen onderzoekt om vast te stellen wat er fout ging. 

 Immers, reeds 2,5 jaar loopt het onderzoek en het parket schaamt zich niet dat dit nog steeds niet is uitgeklaard maar stelt dat Covid-19 het onderzoek stillegde.  Maar nu blijkt ook dat de onderzoeksrechter weigerde een reconstructie te doen totdat de beelden uitlekten en er nu toch een zal plaatsvinden.  Hoewel, plots en nog voor de reconstructie plaatsvindt, vindt justitie blijkbaar dat de politie niets te verwijten valt. In de Onderzoekscommissie sprak ook Justitieminster Koen Geens (die zich blijkbaar ook weinig herinnert) waarbij hij (volgens het artikel in bovenstaande link) een "overzicht van het onderzoek [heeft] gegeven - voor zover hij dat kan, dus zonder het geheim van het onderzoek of het medisch geheim te schenden", dus ja, een parlementair onderzoek naar waarom het onderzoek naar de omstandigheden niet vooruitging kan met moeite gebeuren.

Déjà vu feeling

 Zelfs de affaire Dutroux was niet ernstig genoeg om serieuze veranderingen door te voeren bij justitie.  Want, nog steeds wanneer politici naar de vooruitgang van dossiers bij justitie vragen omdat er fouten worden gemaakt of procedures te lang duren waardoor feiten dreigen te verjaren, worden politici verweten dat ze zich bemoeien met de rechtsgang wat uiteraard niet kan.  En het is niet de eerste keer dat ministers ontslag moeten nemen of dat wordt van hen verwacht voor geblunder van ondergeschikten i.p.v. dat ondergeschikten worden gestraft voor fouten die ze maken zoals de verplichting om cursussen te volgen tot zelfs ontslag in ernstigere gevallen.  Zelfs als de ondergeschikten van ministers rechters zijn.  Inderdaad, de ontsnapping van Marc Dutroux nadat hij zijn bewaker overmeesterde verplichtte twee ministers tot ontslag; soms lijkt het dat, indien je van een minister vanaf wilt zijn, ondergeschikten een serieuze fout moeten maken.  De drie machten, nl. uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht moeten elkaar controleren om corruptie in één van de drie machten te voorkomen en dit om te voorkomen dat alle machten corrupt worden.  Ook de vierde macht, nl. het publiek, controle organisaties, journalisten, ... zijn belangrijk om eventueel mismanagement publiek te maken en dit om te voorkomen dat bepaalde dossiers "verdwijnen".

Trouwens, onlangs nog verdedigde een oud-politicus (vanaf 8'27'') de beslissing van een hogere rechtbank toen die bijna 25 jaar geleden (tijdens de Dutroux affaire) besloot om een onderzoeksrechter te verwijderen van het onderzoek wegens partijdigheid omdat die onderzoeksrechter de ouders van ontvoerde en vermoorde kinderen op een herdenking had beloofd dat hij de blunders die leidden tot de gruwel ten gronde zou onderzoeken want in België kunnen onderzoeken jarenlang in stilte gebeuren omdat niemand vragen mag stellen. Het resultaat van deze beslissing was volkswoede en 300.000 mensen op straat in de "Witte Mars" en nadien een politiehervorming alsook de oprichting van de cel "Vermiste personen". Resultaat: een beter functionerende politie maar nog steeds een justitie dat veel mensen frustreert. 

En dan hebben we het nog niet over de "Bende van Nijvel" and others. 

De nummer twee van de politie zet nu tijdelijk een stap terug zodat kan worden onderzocht waarom hij niet op de hoogte was gebracht hoewel minister De Crem stelt dat zowel zijn voorganger als de federale politietop op de hoogte waren van de feiten maar ze blijkbaar niet van het bestaan van de videobeelden wisten.  Moet die dan niet blijven om te onderzoeken waarom ze niet voldoende werden ingelicht hoewel dan zijn mogelijk deel in het onvolledig doorgeven van alle informatie kan onvoldoende onafhankelijk worden onderzocht.  De directeur van de luchtvaartpolitie wordt overgeplaatst hoewel hier niet veel over gecommuniceerd wordt. Een onafhankelijk politie- en rechtsorganisatie maar gelinkt aar het Parlement is mogelijk het best geplaatst om te onderzoeken wat er fout liep terwijl de Onderzoekscommissie kan nagaan hoe de doorstroming van informatie beter moet gebeuren in de toekomst.  Ook de houding van de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon moet worden verduidelijkt hoewel hij zich dit voorval niet noodzakelijk blijft herinneren wanneer hij enkel een deel van de informatie kreeg en het dus minder ernstig leek maar ook omdat hij erop vertrouwde dat de politie en het gerecht dit voldoende zouden onderzoeken.  En dus nu moet België zich dus verantwoorden t.o.v. Slovakije, het land waar de man vandaan kwam, voor het niet correct geven van alle informatie waardoor dat land geen vertrouwen meer heeft in het Belgische onderzoek.

 Zo komen we dus aan de belangrijkste vraag: wie werd toen op de hoogte gebracht en hoeveel werd er meegedeeld?  Even belangrijk: als het correct is dat de hogere hiërarchieën niet van de videobeelden afwisten en dus onvoldoende op de hoogte werden gebracht i.v.m. de urgentie van de feiten (er was een dode door ingrijpen van politie), wie heeft deze videobeelden dan verzwegen tot nu (hoewel iedereen begrijpt dat er normaalgezien problemen zullen zijn indien een politieagente de Hitlergroet uitbrengt)?  We weten nu dat de vrouw van de overledene besloot om deze videobeelden vrij te geven vermits het onderzoek niet vorderde.  Ook dit is vreemd vermits blijkbaar iemand zomaar bewijsmateriaal openbaar mag maken terwijl normaalgezien het Belgische gerecht steeds de mond vol heeft van "het geheim van het onderzoek". Daarom, heeft iemand wroeging nadat iets gelijkaardigs gebeurde in America met George Floyd?  Of, heeft de politieke situatie in België hier iets mee te maken zoals sommigen beweren waarbij wordt ingegrepen hoewel dat reeds voldoende ingewikkeld is?  Wat ook de reden voor het toegestane lek dat nodig was om fouten te tonen, de hele situatie dat er nog steeds geen uitkomst is in het onderzoek is een democratie onwaardig en zelfs gevaarlijk wanneer zelfs de hogere hiërarchieën niet weten wat er gebeurt.

 Wilden hogere autoriteiten niet meer weten om ondergeschikten te beschermen?  Vroeger kon dat maar tegenwoordig betekent dat vaak dat de waarheid uiteindelijk toch boven water komt en carrières worden beschadigd en vernietigd. 

 Of weigerden ondergeschikten om voldoende informatie te delen met hogere autoriteiten?  Dat is dan het moedwillig achterhouden van belangrijke informatie zodat er geen correct oordeel kan worden gevormd, gekend als obstructie van justitie en rechtsgang. 

 Of hebben Belgische politici angst om justitie naar de stand van zaken te vragen omdat ze dan verweten worden dat ze zich inmengen in rechtzaken wat dan blijkbaar tot procedurefouten kan leiden en dus de stopzetting van het onderzoek en vrijspraak. 

Hoe het voorkomen van zulke feiten tot een minimum herleiden?

 Ik woonde in London en ik merk ook op Amerikaanse nieuwszenders hoe zulke videobeelden niet jarenlang geheim worden gehouden, maar integendeel worden publiek gemaakt en redelijk snel na de feiten en vóór processen waardoor er veel minder fouten kunnen gebeuren en processen sneller moeten plaatsvinden.  Er gebeuren natuurlijk ook onregelmatigheden.

Daarenboven moet de politiek kunnen ingrijpen wanneer onderzoeken te lang duren, niet om individuen vrij te krijgen maar om onderzoeken vlot te laten verlopen zodat mensen niet jarenlang in onzekerheid leven terwijl de echte criminelen hierdoor hun straf kunnen ontlopen.  Politici moeten zelfs rechters uit hun functie kunnen zetten wanneer deze onbekwaam zijn zoals het maken van serieuze procedurefouten waardoor criminelen van onderzoeken op de hoogte zijn en kunnen vrijkomen of het te lang laten aanslepen van onderzoeken. 

 Procedurefouten bv zouden niet in vrijspraak van criminelen moeten uitmonden maar wel dat, afhankelijk van de ernst van de fouten, rechters met een blaam en in het uiterste geval ontslag kunnen eindigen zoals in ieder normaal functionerend bedrijf of organisatie.  Uiteraard, dit kan niet lichtzinnig gebeuren zoals door een minister maar wel door een voldoende grote meerderheid van uitvoerende en wetgevende macht terwijl de rechterlijke macht zich mag verdedigen.  En controle organisaties moeten bestaan die bij minder ernstige fouten maatregelen kunnen voorstellen hoewel rechtbanken nog steeds de hogere beroepen en de ergste gevallen kunnen behandelen. 

 Verder, wetgevende politici moeten wetten maken en via stemming bekrachtigen terwijl uitvoerende machten toezien op het dagelijkse functioneren van de gemeenschap volgens die wetten. De gerechtelijke macht moet diegenen straffen die wetten overtreden terwijl ze eventueel bezwaren kunnen maken tegen nieuwe wetten maar uiteindelijk zou de rechtgevende macht geen wetten mogen tegenhouden want dat is zijn macht misbruiken; de uitzondering is dat wetten tegen de Grondwet moeten worden gehouden want die kan enkel via een speciale meerderheid worden gewijzigd. 

 Daarom denk ik dat een democratie een tweede kamer zou moeten hebben (vaak Senaat genoemd waarvan tegenwoordig het nut in vraag wordt gesteld wegens te duur) die wetten kan bekrachtigen maar eventueel ook terugsturen voor een nieuwe reflectie en stemming in de eerste kamer.  Deze tweede kamer zou voor een gedeelte (een derde) kunnen bestaan uit rechters en advocaten die aangeduid worden door collega's zodat deze eventuele bezwaren kunnen formuleren tegen nieuwe wetten. Zo moet de meerderheid van rechters zich enkel bezighouden met recht spreken zonder zich met de democratie te bemoeien tenzij er duidelijke fouten gebeuren tegen de grondwet, of ze kunnen in de politiek gaan.  Deze rechters kunnen, naast een tweede lezing van wetten, ook controle op de rechterlijke macht uitoefenen, samen met de andere delen van de Senaat, zodat ze de rechterlijke macht en aanverwanten zoals de politie indien nodig kunnen terechtwijzen. 

 Een ander derde deel kan bestaan uit personen die iets verwezenlijkt hebben, ofwel in wetenschap, literatuur, kunsten maar ook beroepen zoals gezondheidsbeoefenaars, brandweerlieden,..., dus een reflectie van de maatschappij.

 Tenslotte zou het laatste derde deel verkozenen van het volk kunnen zijn die interesse hebben in de controle van de machten.

 Allen behalve de verkozenen zouden de functie enkel beperkt in de tijd kunnen uitoefenen om machtsmisbruik te voorkomen zoals vijf keer voor twee jaar zodat er constant nieuw volk kan ingewerkt worden door de ouderen alhoewel niet teveel zodat ze met nog nieuwe ideeën komen.  

 Verkozenen mogen blijven zolang als de bevolking hen wenst, democratie bepaalt.

 In de toekomst zal nog weinig verborgen blijven.  Eigenlijk vraag je je af waarom er niet standaard camera's in politiekantoren hangen die zulke ongewone gevallen filmen en waardoor iedereen weet dat er camerabeelden moeten bestaan.  De feiten gebeurden ook in een luchthaven waar normaalgezien ook camera's voorhanden zijn om zulke incidenten vast te leggen.  Nu wordt dus de hele politie in een slecht daglicht geplaatst vermits ze elkaar blijkbaar beschermen en/of de hogere hiërarchie niet (volledig) informeren terwijl we de hele situatie niet kennen zoals, waarom gedroeg de persoon zich op die manier (hoewel, die Hitlergroet ...).  Daarom is het ook belangrijk dat tenminste diegenen die een beveiligingsfuncties uitoefenen zoals security, politie en militairen maar eventueel ook anderen zoals ambulanciers en brandweerlieden body camera's dragen zodat men de juiste omstandigheden kent van begin tot einde van de acties, niet enkel ten voordele van burgers maar waardoor de dragers ook situaties kunnen vastleggen die hen vrijpleiten. 

 Maar ook, en opnieuw, toont de Belgische justitie dat het dringend grondig hervormd moet worden want nog steeds is de afhandeling van vele belangrijke dossiers te traag zonder dat ze ter verantwoording kunnen worden geroepen met het argument justitie is onafhankelijk.  Na het vrijgeven van de video is justitie wel in actie moeten komen.  Want snelle actie, en dus niet het blijven aanslepen van dossiers, is belangrijk voor de democratie en tegen het gevoel van straffeloosheid.

 Tenslotte, politici moeten eens stoppen met het niet ter verantwoording roepen van justitie wanneer deze veel te traag werkt om feiten af te handelen of wanneer justitie nog eens fouten maakt waardoor criminelen soms een straf kunnen ontlopen.  Of, blijven politici ten eeuwigen dagen hun carrière riskeren voor fouten bij justitie en, in mindere mate politie?  Immers, ministers en topambtenaren moeten niet alle acties van de politie en justitie nagaan, ze moeten erop kunnen vertrouwen dat deze correct werken en moeilijker gevallen correct worden doorgeven, met inbegrip van alle gegevens en dus ook videobeelden aan de hogere hiërarchie zoals de top van de politie, justitie en ministers. 

 Het brengt immers de democratie in gevaar wanneer bepaalde personen bijna onaantasbaar zijn tenzij het echt wel duidelijk is dat ze te ver gingen zoals in het geval ze een moord of diefstal plegen.

Conclusie

 Politiewerk is niet altijd gemakkelijk, gaat soms gepaard met geweld en kan doden tot gevolg hebben. Dit moet echter voldoende snel onderzocht worden om te zien hoe het de volgende keer beter kan zonder de politie onmiddellijk te beschuldigen, tenzij het onderzoek ernstige fouten aan het licht brengt door nalatigheid. Dan moeten meerderen ingrijpen. Body-camera's zijn één manier om gegevens te verkrijgen.

 Overlijdens moeten altijd worden gemeld aan de hogere hiërarchie met alle bewijsmateriaal voor onderzoek en follow-up.  Justitie moet dit ook correct doen.  Het nalaten hiervan is een ernstige vergissing.  En als er fouten zijn, moeten er maatregelen worden genomen om deze in de toekomst te voorkomen.

 Politici mogen een onderzoek niet in de ene of de andere richting beïnvloeden, maar moeten in staat zijn om trage voortgang en / of fouten te bespreken en in het ergste geval sancties op te leggen, niet door één politicus maar door een meerderheid in het parlement die ook in staat moet zijn om een zaak door te verwijzen naar het Hof van Justitie. Dit vergroot de kans dat dossiers correct worden afgehandeld. En een controleorgaan moet aan het parlement zijn gekoppeld, zodat minimaal één keer per jaar het functioneren van politie en justitie wordt besproken en over maatregelen ter verbetering van de dienstverlening kan worden gestemd. Audits kunnen worden uitgevoerd door het Parlement of een externe organisatie om te controleren of het controleorgaan zelf goed functioneert.

Dit is mijn opinie waarmee je niet akkoord hoeft te gaan.